Przygryzanie policzków i warg – kiedy nawyk staje się problemem

Choć może się wydawać nieszkodliwym odruchem, przygryzanie policzków i warg to nawyk, który może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych w jamie ustnej. Wiele osób wykonuje tę czynność nieświadomie – w stresie, podczas skupienia czy z nudów. Jednak powtarzające się mikrourazy, podrażnienia błony śluzowej i mechaniczne uszkodzenia mogą prowadzić do trwałych zmian w tkankach miękkich jamy ustnej, a w skrajnych przypadkach nawet zwiększać ryzyko rozwoju zmian przednowotworowych.

Co to jest morsicatio buccarum i dlaczego dotyczy coraz większej liczby pacjentów

Morsicatio buccarum, czyli przewlekłe przygryzanie policzków i warg, to zaburzenie parafunkcyjne jamy ustnej, które obserwujemy coraz częściej w naszej praktyce. Może ono wpływać na jakość życia pacjentów i prowadzić do powikłań stomatologicznych oraz ogólnoustrojowych.

Jakie są przyczyny przygryzania tkanek jamy ustnej?

Przygryzanie policzka lub warg może mieć charakter psychogenny, związany ze stresem lub napięciem emocjonalnym. Może być również nawykowe, utrwalone w dzieciństwie i kontynuowane w dorosłości. Innym powodem są wady zgryzu – nieprawidłowe kontakty zębowe mogą prowokować mechaniczne urazy błony śluzowej. Warto również wspomnieć o źle dopasowanych protezach – mogą one powodować mechaniczne podrażnienia błony śluzowej jamy ustnej, co prowadzi do odruchowego jej przygryzania. Tego typu problem często dotyczy pacjentów starszych, u których źle dobrane uzupełnienia protetyczne zwiększają ryzyko urazów oraz nawykowego drażnienia tkanek miękkich. Zdarza się także, że nawyk ten jest związany z zaburzeniami neurologicznymi lub rozwojowymi, np. u dzieci z autyzmem czy ADHD. Często współistnieje z bruksizmem – niekontrolowanym zgrzytaniem i zaciskaniem zębów, co może nasilać uszkodzenia tkanek miękkich jamy ustnej. Powodów może być wiele, dlatego, aby skutecznie leczyć przygryzanie błony śluzowej jamy ustnej, konieczne jest wcześniejsze ustalenie jego przyczyny.

Objawy, które powinny zaniepokoić

Typowe objawy to zgrubienia i białe zmiany na błonie śluzowej policzków i warg, owrzodzenia i drobne ranki, które nawracają, przewlekły dyskomfort lub ból w jamie ustnej, a także nadwrażliwość lub pieczenie przy spożywaniu kwaśnych lub ostrych pokarmów. Te zmiany mogą wskazywać na nawykowe przygryzanie tkanek jamy ustnej i powinny być zbadane przez stomatologa.

Częstość występowania i kontekst psychologiczny

Badania pokazują, że morsicatio buccarum dotyka około 0,1% populacji, częściej kobiet niż mężczyzn. Szczególnie narażone są osoby powyżej 35. roku życia oraz dzieci i młodzież w wieku szkolnym. Morsicatio buccarum klasyfikuje się jako zaburzenie z grupy zachowań kompulsywnych ukierunkowanych na ciało (Body-Focused Repetitive Behaviors – BFRB). Często współwystępuje z zaburzeniami lękowymi, depresją oraz stresem. Pacjenci mogą doświadczać wstydu i unikać kontaktów społecznych, co pogłębia ich problemy psychiczne.

Skutki zdrowotne i estetyczne przewlekłego przygryzania

Przewlekłe drażnienie błony śluzowej jamy ustnej może prowadzić do szeregu niepożądanych konsekwencji. Niektóre zmiany mogą być trudne do cofnięcia, dlatego wczesna diagnoza ma kluczowe znaczenie.

Zdrowotne konsekwencje nawyku

Wśród najczęstszych powikłań przygryzania błony śluzowej znajdują się:

• zmiany hiperkeratotyczne – pogrubienia nabłonka przypominające leukoplakię,
• przewlekłe zapalenie błony śluzowej – z tendencją do nadkażeń bakteryjnych lub grzybiczych,
• owrzodzenia i bolesne nadżerki – utrudniające jedzenie i mówienie,
• zmiany przednowotworowe – długotrwałe podrażnienia mogą sprzyjać transformacjom komórkowym.

Aspekt estetyczny i psychologiczny

Nawyk przygryzania nie tylko szkodzi zdrowiu, ale również wpływa na estetykę jamy ustnej. Zmiany błony śluzowej, blizny, a nawet zniekształcenia warg mogą prowadzić do obniżenia pewności siebie, zwiększenia stresu i napięcia emocjonalnego – zwłaszcza u dzieci i młodzieży, a także trudności w relacjach społecznych. Zaniedbanie leczenia może prowadzić do utrwalenia się nawyku i pogorszenia stanu zdrowia.

Jak skutecznie leczyć i zapobiegać przygryzaniu tkanek

W leczeniu morsicatio buccarum nie ma jednej uniwersalnej metody – wszystko zależy od przyczyny i stopnia zaawansowania problemu. Skuteczna terapia często wymaga interdyscyplinarnego podejścia.

Możliwości terapeutyczne

W leczeniu stosuje się terapię psychologiczną lub behawioralną, szczególnie skuteczną przy podłożu emocjonalnym. Stosowanie szyn ochronnych może być pomocne przy nawykach nocnych lub zgryzie otwartym. Korekta zgryzu za pomocą leczenia ortodontycznego eliminuje przyczynę mechaniczną. Preparaty łagodzące i regenerujące błonę śluzową, np. żele z kwasem hialuronowym, wspomagają proces gojenia i chronią przed dalszymi urazami.

Dodatkowe techniki terapeutyczne

Oprócz wymienionych metod skuteczne mogą być także techniki relaksacyjne, takie jak głębokie oddychanie czy progresywna relaksacja mięśni. Pomocne jest prowadzenie dziennika nawyków, który pozwala zidentyfikować sytuacje wyzwalające automatyczne przygryzanie.

Profilaktyka i wsparcie

Aby zmniejszyć ryzyko nawrotów:

• eliminuj stresory i ucz się technik relaksacyjnych,
• obserwuj swoje nawyki i ich kontekst – pomocny może być dzienniczek,
• regularnie odwiedzaj stomatologa – monitoruj stan błony śluzowej.

Współpraca z zespołem specjalistów daje największe szanse na trwałą poprawę.

Przygryzanie policzków i warg – leczenie we Wrocławiu

Przygryzanie policzków i warg to problem, który często bywa bagatelizowany – niesłusznie. Może prowadzić do przewlekłych stanów zapalnych, zmian błony śluzowej, a nawet poważnych komplikacji zdrowotnych. Nie warto czekać, aż drobny nawyk przerodzi się w poważny problem.

W Esti-Dent rozumiemy, jak wieloaspektowy potrafi być ten problem. Oferujemy kompleksowe podejście – od diagnostyki po leczenie stomatologiczne i ortodontyczne. Nasz doświadczony zespół lekarzy i asystentek stomatologicznych pracuje w nowoczesnym gabinecie wyposażonym w najnowsze technologie. Dowiedz się więcej: https://esti-dent.pl.

📞 Zadzwoń: 501 466 399
🌐 Więcej informacji: https://www.znanylekarz.pl/placowki/esti-dent-stomatologia-nowoczesna
📍 Odwiedź nas w Esti-Dent we Wrocławiu, ul.Szybka 1C/B i poczuj różnicę, jaką daje profesjonalna opieka stomatologiczna!

Źródła:

ScienceDirect. (b.d.). Morsicatio buccarum – Topics in Medicine & Dentistry. Pozyskano 23 maja 2025, z https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/morsicatio-buccarum

Gawron, K., & Wyszyńska-Pawelec, G. (2016). Zaburzenia parafunkcyjne w jamie ustnej – diagnostyka i leczenie. Dent. Med. Probl., 53(1), 106–112. Dostępne 23 maja 2025, z https://dmp.umw.edu.pl

Kęsy, J., & Nowak, R. (2019). Zaburzenia czynnościowe jamy ustnej – znaczenie i konsekwencje kliniczne. Nowa Stomatologia, 24(3), 112–118. Dostępne 23 maja 2025, z https://www.czytelniamedyczna.pl