Bruksizm – przyczyny i leczenie zgrzytania zębami
Każdemu zdarzają się poranki, kiedy budzi się po niewłaściwej stronie łóżka, czując się niezupełnie sobą. Ale jeśli często budzimy się rano z bólem mięśni szczęki lub bólem głowy, prawdopodobnie cierpimy na bruksizm.
Czym jest bruksizm?
Bruksizm to zaburzenie związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem mięśni żucia. Wyróżniamy dwa typy: bruksizm nocny oraz dzienny.
Bruksizm nocny to coraz częściej rozpoznawane schorzenie, które dotyka nawet co dziesiątego Polaka. Jest to bardzo złożone zaburzenie, które w dużym uproszczeniu można określić jako nieświadome zaciskanie zębów podczas snu. Czasem określane przez pacjentów, a zazwyczaj przez ich bliskich, ponieważ większość osób dotkniętych nie zdaje sobie sprawy z występowania problemu, jako nocne zgrzytanie zębami.
Bruksizm dzienny może występować nawet u 30% osób dorosłych. Polega on na zwiększonej aktywności mięśni żucia w ciągu dnia: powtarzającym się lub ciągłym kontakcie zębów oraz napinaniu i zaciskaniu mięśni żwaczy.
Zgrzytanie zębami w nocy – przyczyny bruksizmu
U podłoża bruksizmu leży wzmożona aktywność mięśni żwaczy. Nie w pełni udało się określić, co jest przyczyną ich nadmiernego napięcia. Sugeruje się zaburzenia w wydzielaniu neuroprzekaźników, między innymi dopaminy. Wiadomo jednak, że siła, z jaką jest wyzwalana podczas ich skurczu u osób dotkniętych bruksizmem, jest wielokrotnie większa niż podczas zwyczajnego żucia. Prowadzi to do nadmiernego ścierania się zębów, a także przerostu mięśni żwaczy. Wiąże się to również z wieloma negatywnymi konsekwencjami, jak na przykład:
- niszczenie koron zębów,
- uszkodzenie wypełnień i uzupełnień protetycznych,
- asymetria twarzy,
- ból i sztywność szczęki,
- ból dziąseł,
- nadwrażliwość zębów,
- poluzowanie lub złamanie zębów,
- klikanie lub wyskakiwanie stawów żuchwy,
- tępy ból głowy.
Jako główne czynniki ryzyka zidentyfikowano przede wszystkim przewlekły stres, zalicza się również do nich zaburzenia snu, a także czynniki genetyczne. Bruksizm jest ponadto powiązany z niektórymi schorzeniami, z których można wymienić:
- zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD),
- demencja,
- padaczka,
- refluks żołądkowo-przełykowy (GERD),
- koszmary nocne,
- choroba Parkinsona,
- bezdech senny (i inne zaburzenia związane ze snem).
Dolegliwość ta może wystąpić także po przebytym udarze. Objawy mogą być również nasilone przez pewne używki oraz niektóre leki:
- papierosy,
- alkohol,
- kofeina,
- narkotyki,
- leki przeciwdepresyjne z grupy SSRI.
Bruksizm – objawy
Niestety, wielu chorych nie zdaje sobie sprawy z tej dolegliwości. Objawy w postaci zgrzytania zębami podczas snu często w pierwszej kolejności zauważa partner lub partnerka pacjenta. Podejrzenie bruksizmu może również pojawić się podczas kontroli stomatologicznej, kiedy dentysta zaobserwuje nadmierne starcie szkliwa lub uszkodzenie niedawno wykonywanych wypełnień. Do objawów, które mogą zostać dostrzeżone przez chorego należą:
- dolegliwości bólowe w okolicy twarzoczaszki, szczególnie stawów skroniowo-żuchwowych,
- bóle szyi, gardła, pleców czy ramion, o nieznanej przyczynie,
- bóle głowy o charakterze napięciowym,
- szumy uszne,
- zaburzenia ostrości widzenia,
- wybudzanie w nocy,
- senność w ciągu dnia,
- problemy z koncentracją.
Bruksizm – leczenie
Leczenie bruksizmu wymaga kompleksowego, wielodyscyplinarnego podejścia. Postępowanie stomatologiczne ma na celu przede wszystkim ochronę zębów przed niszczeniem. Służą do tego szyny relaksacyjne, czyli specjalnie wykonane nakładki na górny łuk zębowy, które przeciwdziałają uszkodzeniom powodowanym przez zwiększony nacisk. Ta metoda nie eliminuje oczywiście przyczyny schorzenia, zapobiega jednak jego negatywnym następstwom. W przypadku już dokonanych zniszczeń możliwa jest odbudowa szkliwa, a także leczenie nabytych wad zgryzu.
Ograniczenie głównej przyczyny bruksizmu może wymagać konsultacji z ekspertem od zdrowia psychicznego: psychologa, psychiatry bądź psychoterapeuty, który pomoże zidentyfikować przyczynę oraz zaproponuje leczenie nadmiernego napięcia emocjonalnego, lęku czy negatywnych skutków przewlekłego stresu.
Pomocna może się również okazać wizyta u neurologa. Obecnie istnieje możliwość leczenia nadmiernego napięcia mięśni przy pomocy biofeedbacku, czyli treningu kontroli nad pracą poszczególnych grup mięśni, przy zastosowaniu specjalnych urządzeń monitorujących. Ciekawym kierunkiem w leczeniu bruksizm jest również zastosowanie toksyny botulinowej.
Istotnym elementem składowym terapii jest zmiana stylu życia, zaleca się rzucenie palenia papierosów, ograniczenie używek zawierających kofeinę oraz alkohol, zwłaszcza w godzinach wieczornych. Kluczową kwestią jest higiena snu, między innymi: stała pora zasypiania, ograniczenie ekspozycji na światło z wyświetlaczy urządzeń elektronicznych, czy traktowanie łóżka jak miejsca przede wszystkim snu, a nie pracy czy spożywania posiłków. Pomocna może być również aktywność fizyczna, a także wykorzystanie technik relaksacyjnych, takich jak sauna, medytacja, czy aromaterapia.
Co zrobić, jeśli podejrzewasz u siebie bruksizm?
W kwestii zaburzeń funkcjonowania aparatu żucia najważniejsza jest odpowiednia diagnostyka, najlepiej prowadzona w ośrodku i przez personel mający doświadczenie z danym schorzeniem. Doświadczony stomatolog potwierdzi lub rozwieje Państwa obawy, a także zaproponuje adekwatne leczenie. Systematyczne wizyty w gabinecie dentystycznym pozwalają na wczesne rozpoznanie i uniknięcie wielu długoterminowych powikłań. Dlatego zapraszamy do umawiania konsultacji w naszej placówce.