Dieta dla zdrowych zębów – co warto jeść, a czego unikać

Odpowiednia ilość dostarczanych regularnie składników odżywczych, witamin i mikroelementów przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania wszystkich części składowych naszego organizmu, również zębów. Odpowiednie nawyki żywieniowe są dla naszego uśmiechu tak samo ważne, jak prawidłowa higiena jamy ustnej czy regularne wizyty kontrolne u dentysty. Każdy z tych elementów jest niezbędny, aby zapobiegać rozwojowi ubytków i innych schorzeń dotykających zęby.

Dieta dla zdrowych zębów

Utrzymanie zębów w optymalnej kondycji wymaga szerszej grupy witamin i mikroelementów, niż mogłoby się wydawać. Poniżej najważniejsze z nich.

Mikroelementy

Najważniejsze, ze względu na kluczową rolę w mineralizacji szkliwa, są wapń i fosfor. Budują one nieorganiczne kryształy, formujące wiele tkanek zęba. Głównym źródłem wapnia w diecie są mleko i produkty mleczne, takie jak twaróg, ser żółty czy jogurt naturalny. Będąc na diecie roślinnej, warto zadbać o spożywanie produktów wzbogaconych o ten pierwiastek, np. niektórych napojów roślinnych lub adekwatną suplementację. Wapń znajdziemy również w brokułach, szpinaku czy fasoli. Podobnie fosfor, którego głównym źródłem mogą być produkty mleczne, a dla wegan nasiona roślin strączkowych, np. soi lub fasoli. Innym istotnym pierwiastkiem jest fluor, który wbudowując się w szkliwo, zwiększa jego twardość i odporność mechaniczną. Znajdziemy go między innymi w czarnej herbacie, produktach zbożowych czy serach.

Witaminy

Jeśli chodzi o witaminy, dużą rolę odgrywa witamina D, pełniąca rolę regulatorową w procesie wchłaniania wapnia i fosforu z przewodu pokarmowego, jak i również sprzyjająca mineralizacji zębów. Jej źródłem w diecie są przede wszystkim tłuste ryby, np. łosoś i makrela.

Witamina C odgrywa ważną rolę, jako czynnik odpowiadający za zdrowie naczyń krwionośnych, co przekłada się na lepsze odżywienie zęba i jego osadzenie w zębodole. Ma również właściwości bakteriobójcze. Najlepszym jej źródłem są surowe warzywa i owoce: papryka, porzeczki, truskawki czy brokuły.

Witamina A, poza tym, że odgrywa ważną rolę w powstawaniu zębów, uczestniczy w produkcji śliny i przyspiesza gojenie się ran, także po zabiegach stomatologicznych. Wśród produktów spożywczych jej wysoką zawartością cechują się marchew, czerwona papryka, masło i margaryny, produkty mleczne oraz mięso.

Twarde warzywa

Jedzenie może wywierać korzystny wpływ na zdrowie naszych zębów, nie tylko dostarczając odpowiedniej ilości witamin i mikroskładników. Część twardych warzyw pomaga w mechanicznym oczyszczeniu osadu nazębnego, ze względu na swoje właściwości masują one również dziąsła, poprawiając ich ukrwienie. Marchew, kalarepa, rzodkiewka czy seler naciowy, jedzone na surowo usuwają płytkę nazębną, należy to traktować jednak wyłącznie jako uzupełnienie, a nie zamiennik codziennego szczotkowania.

Dobrze znani wrogowie jamy ustnej

Wrogami jamy ustnej i zdrowego uśmiechu są produkty, które bezpośrednio lub pośrednio przyczyniają się do pogorszenia stanu uzębienia, osłabiając szkliwo lub sprzyjając powstawaniu próchnicy. Dobrą wiadomością jest to, że rezygnacja z nich poprawi nie tylko kondycję naszych zębów, ale wpłynie korzystnie na ogólny stan naszego zdrowia.

Słodycze – wróg numer jeden

Do największych nieprzyjaciół zdrowych zębów zaliczają się przede wszystkim produkty zawierające znaczne ilości cukrów prostych. Pomimo że niemal każdy zdaje sobie sprawę z ich negatywnego wpływu, często ignorujemy ten fakt, ponieważ zjedzenie takiego przysmaku, wiąże się z bardzo silną odpowiedzią w naszym układzie nagrody w mózgu. Z tego powodu bardzo chętnie sięgamy bo słodzone napoje gazowane, izotoniki czy też przeróżne słodycze, a te mogą przywierać do naszych zębów, osadzając się na szkliwie i tworząc płytkę nazębną. Ponadto, obecność cukrów prostych stanowi ułatwienie dla rozwoju bakterii, dla których jest to łatwo dostępne źródło energii, które dodatkowo przekształcają w kwas mlekowy. On z kolei powoduje demineralizację i ścieranie się szkliwa, naruszając naturalną, ochronną powłokę zęba.

Najgorsze dla zębów są cukierki typu toffi lub karmelki. Im bardziej lepkie, tym gorsze dla zębów, bo przyklejają się do nich i między nimi, przez co bakterie w naszych ustach spokojnie ucztują na osadzonym cukrze. Z kolei twarde cukierki rozpuszczają się powoli, dając bakteriom więcej czasu na produkcję szkodliwego kwasu. Co gorsza, wiele odmian twardych cukierków jest aromatyzowanych kwaskiem cytrynowym.

Kwasy – źródło erozji zębów

Podobnie groźne mogą być kwasy zawarte w pożywieniu. Kwaśne potrawy i napoje mogą powodować erozję zębów – stopniowe rozpuszczanie szkliwa zębów, a co za tym idzie prowadzić między innymi do nadwrażliwości zębów. Poniżej wymienione są „wartości pH” niektórych potraw i napojów. Im niższa wartość pH, tym bardziej kwaśny produkt. Wszystkie produkty spożywcze o wartości pH poniżej 5,5 mogą powodować erozję. „Zasady” mają wysoką wartość pH i niwelują kwaśne działanie cukrów. PH 7 to środkowa wartość między kwasem a zasadą.

• Woda mineralna (niegazowana) pH 7,6
• Mleko pH 6,9
• Ser Cheddar pH 5,9
• Jasne pH 4,4
• Sok pomarańczowy pH 3,8
• Grejpfrut pH 3,3
• Pikle pH 3,2
• Cola pH 2,5
• Wino czerwone pH 2,5
• Ocet pH 2,0.

Owoce i soki cytrusowe – bogate źródło witaminy C i innych składników odżywczych – są dobre dla zdrowia pod wieloma względami, ale nie dla zębów. Szczególnie sok grejpfrutowy i cytrynowy są silnie kwaśne i mogą powodować erozję szkliwa zębów w większym stopniu niż na przykład sok pomarańczowy. Dbając o zdrowie jamy ustnej, powinniśmy więc ograniczać ilość owoców cytrusowych czy soków owocowych. Lepszym wyborem od soków owocowych jest woda niegazowana i mleko, a jeśli pijemy soki to tylko w porze posiłków. Jeśli spożywasz je między posiłkami, spróbuj rozcieńczyć je wodą. Rozcieńczone napoje owocowe bez cukru to najbezpieczniejsza alternatywa dla wody i mleka. 

Duża zawartość kwasu mają również marynaty. Kwas (zwykle ocet) jest niezbędny w procesie marynowania. To on właśnie sprawia, że ​​pikle mają kwaśny, słony smak, a także stanowią potencjalne zagrożenie dla szkliwa zębów. Spożywanie ich częściej niż raz dziennie zwiększa również prawdopodobieństwo ścierania zębów o około 85%. Jednak większość z nas nie je tak często pikli, a podjadanie ich od czasu do czasu prawdopodobnie nie wpłynie zauważalnie na zdrowie zębów.

Alkohol – zmniejsza wydzielanie śliny

Niekorzystnie działa też alkohol, ponieważ podrażnia i wysusza on błony śluzowe jamy ustnej, zmniejszając wydzielanie śliny, która chroni zęby przed działaniem kwasów i odpowiada za utrzymanie prawidłowego pH.

Przekąski – zostają między zębami

Warto też zachować ostrożność, jeśli chodzi o pokarmy, które często podczas żucia dostają się do przestrzeni międzyzębowych. Zaliczają się do nich popcorn, krakersy czy chipsy. Ich rozkładające się resztki mogą powodować uszkodzenia zębów oraz zapalenia przyzębia. Dlatego warto pamiętać po ich spożyciu o dokładnej higienie z użyciem nici dentystycznych lub specjalnych przyrządów.  

Napoje i owoce barwiące – tworzą plamy i przebarwienia

Niektóre pokarmy i napoje, poza niewątpliwie szkodliwym wpływem na zdrowie zębów, mogą również powodować kłopoty natury estetycznej, sprzyjając powstawaniu plam i przebarwień. Szczególnie silnie barwiące właściwości posiadają kawa, czarna i zielona herbata, czerwone wino, barwione napoje gazowane, a także ciemne owoce (jagody, porzeczki). Nie trzeba z nich rezygnować całkowicie, warto jednak zadbać o odpowiednią higienę po ich spożyciu.

Na zdjęciach widoczny jest osad, który zostawia na zębach kawa, herbata czy wino. Osad można usunąć podczas zabiegu higienizacji.

Zobacz efekty metamorfozy po zabiegu.

Działanie kompleksowe

Prawidłowa troska o zdrowie zębów wymaga zbilansowanej diety. Jednakże jest to tylko jeden z elementów, o które należy zadbać. Równie istotne jest, aby przestrzegać podstawowych zasad higieny jamy ustnej oraz regularnie kontrolować stan uzębienia na wizycie w naszym gabinecie dentystycznym.